Aktualności

Uniwersytecki Ośrodek Transferu Technologii UW (UOTT) to najstarsza w Polsce tego typu jednostka działająca przy uniwersytecie. Swój jubileusz obchodzi przy okazji międzynarodowej konferencji „Komercjalizacja i przedsiębiorczość w XXI wieku” organizowanej w dniach 25 – 27 października 2023 r. na terenie UW.

Ćwierć wieku działalności to dobry moment na podsumowania – nie tylko osiągnięć w wymiarze lokalnym, ale również w szerszych aspektach, jak choćby zmian w uwarunkowaniach wpływających na współpracę środowiska polskich naukowców akademickich z otoczeniem uczelni wyższych.

Przed jakimi wyzwaniami stoi dziś transfer technologii? W jakim zakresie biznes potrzebuje dziś naukowców akademickich? Co wspiera komercjalizację badań, a co ją utrudnia? Czy naukowcom opłaca się zakładać startupy przy uczelniach? Co może robić uniwersytet, by jak najlepiej realizować Trzecią Misję Uczelni? Na te i wiele innych pytań odpowiadano podczas konferencji „Komercjalizacja i przedsiębiorczość w XXI wieku” połączonej z jubileuszem 25-lecia UOTT UW. Wydarzenie zostało objęte patronatem honorowym prof. dr hab. Alojzego Z. Nowaka, Rektora UW oraz Adama Struzika, Marszałka Województwa Mazowieckiego. Współorganizatorem konferencji jest Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego, partnerem głównym Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji, a partnerami Biuro Maklerskie Banku Ochrony Środowiska oraz Inicjatywa Doskonałości – Uczelnia Badawcza (IDUB).

Rola centrów transferu technologii w funkcjonowaniu uczelni

Podczas konferencji akcentowano rolę, jaką odgrywają akademickie centra transferu technologii w funkcjonowaniu uczelni i w gospodarce. Jednostki te przede wszystkim mają kluczowy udział w budowaniu relacji między naukowcami a otoczeniem uczelni. Jak podkreślał Rektor UW, prof. dr hab. Alojzy Z. Nowak, wyniki prac badawczych należy nie tylko publikować, ale również – w miarę możliwości – patentować i wprowadzać w życie. Co ważne, takie ośrodki jak UOTT, są jednostkami ogólnouczelnianymi, a to oznacza, że pracują one na rzecz wszystkich wydziałów, w tym także humanistycznych i społecznych. Muszą więc z jednej strony działać w sposób uniwersalny, ale z drugiej dostosowywać się do specyfiki różnych dyscyplin naukowych oraz złożoności potrzeb przedsiębiorców z wielu branż.

Adam Struzik, Marszałek Województwa Mazowieckiego przypomniał, że jubileusz 25-lecia UOTT zbiega się w czasie z takim samym jubileuszem Urzędu Marszałkowskiego woj. mazowieckiego. Zaznaczył przy tym rangę województwa mazowieckiego w skali Polski. Na jego terenie zlokalizowana jest jedna trzecia krajowego potencjału naukowo-badawczego, wytwarzana jest jedna czwarta PKB o wartości około 150 mld euro. Tu też działa około 860 tys. przedsiębiorstw. To olbrzymi potencjał, z którego uczelnie mogą czerpać, budując współpracę z biznesem. Marszałek przypomniał, że również samorząd ma strategiczny wkład zarówno w rozwój przedsiębiorczości, jak i nauki.

Wyzwania i szanse dla transferu technologii w Polsce

Dr hab. Paweł Poszytek, Dyrektor Generalny Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji, partnera głównego konferencji, zaznaczał, że nie tylko polska nauka, ale nauka na poziomie Europy powinna mocniej zabiegać o niwelowanie luki technologicznej między Starym Kontynentem a Stanami Zjednoczonymi czy krajami Dalekiego Wschodu. Jak podkreślał, ta luka wciąż się powiększa, a rozwój technologiczny jest obecnie tak szybki, że nawet najnowsze prace naukowe z dziedziny wysokich technologii w momencie ich publikacji stają się nieaktualne wobec dynamicznej rzeczywistości. Dyrektor Fundacji podkreślał, że w niwelowaniu dystansu technologicznego mogą pomagać środki z programów unijnych, takich jak na przykład Erasmus+, który wspiera jednocześnie rozwój przedsiębiorstw i prace badawczo-rozwojowe.

Dr hab. inż. Przemysław Dubel, Dyrektor UOTT UW mówił, że obecnie jednym z większych wyzwań dla akademickich ośrodków transferu technologii jest przekonanie naukowców do aktywnego uczestnictwa w komercjalizowaniu wyników ich badań. „Ustawa o szkolnictwie wyższym niestety nie wspiera tego procesu, ponieważ w pierwszej kolejności zobowiązuje naukowców do uzyskiwania wyników na polu badań oraz wypracowywania publikacji naukowych. Te uwarunkowania powodują, że komercjalizacja jako cel zostaje przesunięta na drugi plan. Dlatego jednym z elementów misji UOTT UW jest przywracanie równowagi między pracami badawczymi i publikacjami a transferem technologii” – powiedział Dyrektor UOTT UW.

O potrzebie umiędzynarodowienia nauki polskiej i wchodzenia na wyższy poziom zarówno samej nauki, jak i współpracy z biznesem mówił również prof. Piotr Moncarz z Uniwersytetu Stanforda, członek amerykańskiej National Academy of Engineering. Wskazał, że w Dolinie Krzemowej działają dość liczne europejskie inkubatory innowacji, fundusze VC, klastry technologiczne czy ośrodki badawczo-rozwojowe, które są założone bądź reprezentowane przez wiele krajów z Europy. W gronie tym nie ma jednak żadnej reprezentacji z Polski. Jednocześnie, jak mówił prof. Piotr Moncarz, we wszystkich korporacjach technologicznych w Stanach Zjednoczonych pracują Polacy, którzy często odebrali wykształcenie w Polsce. To pokazuje, że potrzebna jest zmiana na poziomie systemowym, tak by rodzime uczelnie wraz z innowacyjnymi przedsiębiorstwami, w tym zagranicznymi, mogły swobodniej tworzyć układ naczyń połączonych. W opinii prof. Moncarz, Polska jako kraj musi szerzej pracować ze światowymi elitami z obszaru wysokich technologii i innowacji. Ale do tego potrzebne są środki, partner koordynujący, strategia – wytyczana na poziomie centralnym, krajowym.

Czy same uczelnie mogą bardziej pobudzać komercjalizację badań naukowych?

W trakcie konferencji odbyły się panele z udziałem naukowców prowadzących uniwersyteckie spółki spin-off, osób zarządzających centrami transferu technologii w innych uczelniach, władz UW oraz władz Urzędu Patentowego RP. Uczestnicy dyskutowali o tym, co można zrobić, by współpraca nauki z biznesem przebiegała efektywniej. Czy same uczelnie mogą skuteczniej animować transfer technologii i wiedzy oraz komercjalizację wyników prac badawczych?

Wśród pomysłów wskazano między innymi potrzebę poszukiwania i wdrażania dobrych praktyk. Jednym z ich źródeł mogą być sprawdzone modele współpracy nauki z biznesem działające w krajach najbardziej rozwiniętych. Mówiono też o tym, że w ramach działalności uczelni potrzebne są programy rozwoju kompetencji przedsiębiorczych. Naukowcy zainteresowani komercjalizacją zazwyczaj odczuwają niedostatek wiedzy z zakresu możliwości komercjalizowania badań, projektowania prac badawczych również pod tym kątem przyszłej działalności rynkowej, ochrony własności intelektualnej czy zasad prowadzenia firmy. W znacznej mierze lukę tę mogą wypełniać uczelnie i właśnie centra transferu technologii.

Zwrócono też uwagę, że do pogłębiania współpracy nauki z biznesem potrzebne jest lepsze rozpoznanie rzeczywistych potrzeb rynku. Uczelnie mają pewne narzędzia do tego, by prowadzić analizę potrzeb otoczenia gospodarczego. Udrożnienie przepływu informacji w tym obszarze z pewnością zwiększyłoby ilość prac badawczych ukierunkowanych na tworzenie realnych innowacji, które adresowane są pod kątem potrzeb zgłaszanych przez społeczeństwo i biznes.

Środowisko akademickie może też położyć większy nacisk na to, by już na etapie projektowania badań włączać w ten proces centra transferu technologii – właśnie po to, by zaplanować właściwą ochronę własności intelektualnej i stworzyć strategię, która pozwoli zabezpieczyć interesy twórców i uczelni, a później umożliwi szybsze wdrożenie wyników badań do gospodarki.

Uczestnicy paneli zwrócili uwagę też na to, że uczelnie mogą modyfikować i wdrażać nowe regulaminy zarządzania własnością intelektualną, które będą motywowały środowisko naukowe do działania w obszarze komercjalizacji. W opinii uczestników konferencji, choć wszystko to jest ważne, to jednak niewystarczające, by zapewnić jakość i ilość w transferze technologii. Potrzebne są bowiem również rozwiązania systemowe, które w największej mierze zależą od decyzji polityków.

UOTT UW po 25 latach

Uniwersytet Warszawski jest niekwestionowanym liderem w Polsce pod względem liczby spółek typu spin-off – firm zakładanych przez naukowców. Odkąd w 2014 r. powołano do życia przy UW pierwszy spin-off, łącznie powstały aż 32 takie spółki. Ich założyciele wywodzą się z różnych wydziałów, w tym także z dyscyplin społecznych i humanistycznych.

Jedną z kluczowych działalności jednostki odpowiedzialnej za transfer technologii jest czuwanie nad własnością intelektualną. W przypadku UW skumulowana liczba zgłoszeń patentowych, polskich i zagranicznych dochodzi do tysiąca.

„Przez ostatnie lata Uniwersytet Warszawski wykształcił wewnętrzny ekosystem, którego zadaniem jest wspieranie pracowników w komercjalizacji, transferze technologii czy innych działaniach przedsiębiorczych. Co ważne wspieramy te procesy w pełni, na każdym ich etapie, poczynając od pomysłu na przedsięwzięcie biznesowe, przez inkubację, analizy technologii i rynku oraz formułowanie strategii rynkowych, aż po założenie spółki i wprowadzanie na rynek nowych rozwiązań” – mówił dr hab. inż. Przemysław Dubel, Dyrektor UOTT UW.

To z inicjatywy UOTT przed 6-cioma laty został założony Inkubator UW, który od początku promuje wśród studentów postawy przedsiębiorcze. Również UOTT UW miał udział w dokonaniu komercjalizacji uznanej za największą w historii polskiej nauki. Chodzi o technologie i rozwiązania mRNA, nad którymi pierwotnie pracował zespół prof. Edwarda Darżynkiewicza, a później prof. Jacka Jemielitego i dr Joanny Kowalskiej. Technologie te, rozwijane przez spółkę BioNTech, zostały sublicencjonowane do trzech globalnych koncernów farmaceutycznych za łączną kwotę ponad 1,1 miliarda dolarów.

Z okazji jubileuszu 25 lat działalności UOTT UW, Marszałek Województwa przekazał na ręce Dyrektora jednostki Medal Pamiątkowy „Pro Masovia”, a Rektor UW wręczył medale pracownikom o najdłuższym stażu w jednostce, a także pierwszemu dyrektorowi i założycielowi UOTT UW, prof. dr hab. Wojciechowi Dominikowi.