Aktualności

Nawiązując do pojawiających się w przestrzeni publicznej informacji o finansach uniwersyteckich informuję, że sytuacja finansowa Uniwersytetu Warszawskiego, dzięki właściwemu zarzadzaniu, jest stabilna i bardzo bezpieczna. Świadczyć może o tym fakt, że w okresie „kryzysu energetycznego” jednostki organizacyjne Uniwersytetu pracowały bez zakłóceń prowadząc normalną działalność dydaktyczna oraz realizując programy badawcze.

Uczelnia jako jednostka sektora finansów publicznych prowadzi jawną i transparentną gospodarkę finansową. Działania te są na bieżąco, w trakcie posiedzeń, monitorowane przez członków Rady Uczelni. Przedmiotem obrad są sprawozdania dotyczące sytuacji finansowej poszczególnych jednostek organizacyjnych Uniwersytetu oraz sprawozdania obrazujące całościową sytuację finansową Uczelni. Co roku sprawozdanie finansowe Uniwersytetu, przed zatwierdzeniem, podlega badaniu przez niezależnego biegłego rewidenta, który od lat wydaje swoją opinię bez zastrzeżeń, co oznacza, że gospodarka finansowa jest prowadzona w sposób właściwy i ma to odzwierciedlenie w prowadzonej ewidencji księgowej.

W celu zapewnienia pełnej transparentności prowadzonych działań, dokumenty finansowe, które trafiają na obrady Rady Uczelni są przedmiotem obrad Senackiej Komisji ds. Finansowych. W obecnej kadencji komisja zbierze się 17 razy. O terminach posiedzeń tej komisji są powiadamiani członkowie Senatu Uniwersytetu i mają oni prawo uczestniczenia w posiedzeniach i otrzymywać materiały na nie przygotowywane. Dodatkowo informacje związane z funkcjonowaniem komisji i omawiane na niej materiały są dostępne dla senatorów Uniwersytetu na stronie internetowej komisji. Posiedzenia komisji są zwoływane w odstępach kwartalnych, gdyż wynika to ze specyfiki zasad prowadzenia gospodarki finansowej Uczelni. Pierwsze spotkanie w roku dotyczy omówienia wykonania planu finansowego Uniwersytetu oraz sytuacji finansowej jednostek organizacyjnych za rok poprzedni. Na kolejnym posiedzeniu zwyczajowo poruszane są zagadnienia związane z planem podziału subwencji na rok bieżący oraz dyskutowane są zasady podziału algorytmicznego. Następne spotkanie dotyczy szczegółowego omówienia sprawozdania finansowego Uczelni za rok ubiegły oraz projektu planu rzeczowo – finansowego przedstawianego do zaopiniowania Radzie Uczelni. Na kolejnych posiedzeniach omawiane są odpowiednio wykonanie planu finansowego po pierwszym półroczu, a następnie po trzech kwartałach. Dodatkowo na każdym posiedzeniu Senatu, w informacjach Rektora, JMR informuje członków Senatu i zaproszonych gości o istotnych zdarzeniach o charakterze finansowym, jakie miały miejsce w czasie od poprzedniego posiedzenia.

Bezdyskusyjny jest fakt, iż szkolnictwo wyższe w Polsce jest niedofinansowane, dlatego też Rektor stara się pozyskiwać środki finansowe ze wszystkich dostępnych źródeł: ministerialnych, rządowych, samorządowych, projektowych oraz od partnerów gospodarczych. W obecnej kadencji, w ten sposób, Uniwersytet pozyskał ponad 400 milionów złotych w skarbowych papierach wartościowych z przeznaczeniem na cele inwestycyjne. Są to dodatkowe środki oprócz wcześniej przyznanych obligacji przeznaczonych na realizację Programu Wieloletniego. Jednakże głównym źródłem przychodów Uniwersytetu jest subwencja uzyskana na podstawie podziału algorytmicznego prowadzonego przez Ministra Nauki. Trzeba jednak podkreślić, że kwota subwencji należna Uniwersytetowi może być porównywana wyłącznie z innymi uczelniami uczestniczącymi w programie IDUB, gdyż pozostałe uczelnie mają dzielone środki na podstawie algorytmu uwzględniającego inne parametry niż uczelnie IDUB. Dlatego odnoszenie zmian subwencji uczelni badawczych, do zmian subwencji w innych uczelniach jest nieuprawnione, gdyż z założeń programu IDUB wynika, że uczelnie w nim uczestniczące mają określoną kwotę dodatkowej subwencji, która stanowi ponad 10 % ich dotacji z roku 2020. Środki, którymi dysponuje Uniwersytet w danym roku (subwencja i przychody własne) są transparentnie dzielone w planie finansowym pomiędzy jednostki organizacyjne uczelni, administrację ogólnouniwersytecką oraz na zadania przewidziane do realizacji w danym roku. Uczelnia do podziału subwencji, pomiędzy jednostki, stosuje algorytm zbliżony do algorytmu ministerialnego, ale uwzględniający specyfikę Uniwersytetu Warszawskiego. Zmiany udziału procentowego poszczególnych jednostek w podziale subwencji są ograniczone poprzez określenie dopuszczalnego wzrostu lub spadku tego udziału. Działanie takie ma na celu zapewnienia stabilności finansowej poszczególnych jednostek oraz stanowi element solidarności uniwersyteckiej. Wynika to z faktu, że po zastosowaniu algorytmu niektóre jednostki mogłyby otrzymać mniej środków niż w roku ubiegłym, a niektóre mogłyby otrzymać ich znacznie więcej. Algorytm jest optymalnym sposobem dzielenia subwencji, gdyż jego alternatywą może być wyłącznie arbitralnie przyznawanie środków na podstawie uznaniowych kryteriów, a taki model nie jest transparentny.

Z uwagi na niedofinansowanie szkolnictwa wyższego, Uniwersytet pozyskuje środki z różnych źródeł. W 2013 roku, Uniwersytet zaciągnął kredyt w BGK, w ramach programu Jessica, na preferencyjnych warunkach, przeznaczony na finansowanie remontu nieruchomości. Pożyczka jest terminowo obsługiwana. Ze względu na dalsze plany związane z rozwojem działalności naukowej i dydaktycznej Uczelni niezbędne jest poszukiwanie alternatywnych do budżetowych źródeł finansowania działalności Uniwersytetu. Dlatego obecnie trwają prace koncepcyjne związane z tworzeniem przez uczelnie publiczne „Kapitałów żelaznych”. Po przeprowadzeniu odpowiednich zmian legislacyjnych uczelnie publiczne mogły by, korzystając z wzorców fińskich, otrzymać środki do inwestowania w formie skarbowych papierów wartościowych. Zgodnie z ustawą z dnia 16 stycznia 2024 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2024 na działania związane z utrzymaniem i rozwojem potencjału dydaktycznego lub badawczego uczelnie publiczne mogą łącznie otrzymać do 2 196 733 tys. zł w papierach wartościowych. W przypadku zgody na tworzenie przez uczelnie „Kapitałów żelaznych” środki te obecnie i w latach następnych mogłyby stanowić element budowania tego mechanizmu finansowego.

Alternatywnym rozwiązaniem na pozyskiwanie środków inwestycyjnych przez uczelnie jest stosowana przez jednostki samorządu terytorialnego emisja obligacji skarbowych. Obligacje są interesującym sposobem finansowania inwestycji, gdyż umożliwiają pozyskanie środków bez ryzyka obciążania majątku jakim się dysponuje. Ryzyko emisji jest ponoszone przez bank pełniący rolę underwritera. Niemniej jednak by uczelnie mogły emitować obligacje niezbędne są zmiany w przepisach, gdyż obecny stan prawny nie przewiduje takiej możliwości.

Dr Artur Chełstowski
Zastępca Kanclerza ds. ekonomicznych
Uniwersytetu Warszawskiego